خشکسالی در ایران در دهه1380
خشکسالی پدیده‌ای خزنده است و به اشکال مختلفی انسان را متاثر می کند. نظامی و خارا (۱۳۸۴) بیان داشتند از جمله اثرات خشکسالی سالهای ۱۳۷۷ تا۱۳۷۹، کاهش عمق آب، کاهش اکسیژن محلول آب، افزایش دمای آب، کاهش میزان غذاو افزایش میزان تغذیه توسط ماهیان را بر روی موجودات کفزی تالاب امیر کلایه می باشد.
بارش ایران:کشور ایران به خاطر قرار گرفتن در کمربند خشک جغرافیایی و نوار بیابانی که در ۲۵ تا۴۰ درجه عرض شمالی واقع شده است، از شرایط آب وهوایی برخوردار است که جزو مناطق کم باران جهان بشمار میآید. در فصول سرد، همزمان با عقب نشبی سیستم پر فشار جنب حاره، تحت تاثیر سیستم های کم فشار مدیترانه ای از غرب وسودانی از جنوب غرب قرار می گیرد که سیستم های مذکور در بستر بادهای غربی ایران را جولانگاه فعالیت خودقرارداده وبارشهای عمده ای را سبب می شوند . در این زمان سیستم پر فشار سیبری نیز به خاطر عقب نشینی پر فشار جنب حاره، پیشروی نموده و بخش های شمالی و مرکزی ایران را تحت تاثیر خود قرارمی دهد . جریان های شمالی و شمال شرقی که افت دمایی و هوای سرد وخشک را به همراه دارد و از خصوصیات بارز این سیستم که در تلاقی با جریانهای هوای غربی تشکیل جبهه هایی را می دهد، ایجاد بارش های قابل توجه می باشد . علاوه بر این، سیستم یاد شده منشاء اصلی ایجاد بارندگی های شمال ایران نیز محسوب می شود(رحمانیان، ۱۳۷۹). با وجود قرارگرفتن کشور ایران در کمر بند خشک جهانی (unep، ۱۹۹۷)، تغییر پذیری شدید اقلیمی (حیدری شریف آباد و همکاران، ۱۳۸۱)، بارش تنها معادل یک سوم متوسط جهانی دارد. بر اساس گزارش ها در سال ۱۳۸۰ حدود ۶/۲ میلیون هکتار زراعت آبی و ۴ میلیون هکتار زراعت دیم و ۱/۱ میلیون هکتار از باغات تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفته اند. خسارت ناشی از خشکسالی بر باغات در این سال بالغ بر ۵۲۰ میلیون دلار بود. بر اساس تحقیقات انجام گرفته در کشور، اثر مستقیم خسارت ناشی از کاهش هر ۱ میلیمتر بارندگی برابر ۹۸ میلیارد ریال می باشد. با فرض آنکه تفاوت میزان آب استحصالی در ترسالی در مقایسه با خشکسالی ۱۳ میلیارد متر مکعب باشد، خسارت کاهش سطح زیر کشت ناشی از آن برابر ۱۲۷۴ میلیارد ریال می گردد(غفاری ۱۳۸۶). سعیدآبادی و همکاران در پژوهشی با عنوان رابطه دما و بارندگی و پیش بینی وضعیت اقلیم آینده در منطقه تبریز با استفاده از مدل های آماری و دینامیکی به پیش بینی وقوع ترسالی و خشکسالی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که برای پیش بینی میزان بارندگی می توان از تغییرات دما در آینده استفاده کرد. (سعیدآبادی و همکاران، ۱۳۸۴) رضیئی و همکاران در پژوهشی با عنوان بررسی روند بارندگی سالانه در مناطق خشک و نیمه خشک مرکزی و شرق ایران روند تغییرات بارندگی در ۷۹ ایستگاه این منطقه طی ۳۶ را با استفاده از آزمون های ناپارامتری مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که در این منطقه اثری از تغییر اقلیم در این دوره وجود ندارد هرچند که در برخی ایستگاه ها با کاهش بارندگی و در برخی دیگر با افزایش روبه رو بوده ایم اما میزان بارش در بیشتر ایستگاه ها تغییر خاصی را نشان نمی دهد. (رضیئی و همکاران، ۱۳۸۴) عبدالهی و همکاران در پژوهشی اثر تغییرات رطوبت و بارندگی را بر پوشش گیاهی و مراتع در منطقه اردکان یزد را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که در سال های اخیر با کاهش میزان بارندگی و در نتیجه کاهش آبهای زیرزمینی موجب کاهش تراکم پوشش گیاهی در این منطقه شده است. (عبدالهی و همکاران، ۱۳۸۵) عساکره(۱۳۸۶) در پژوهشی با عنوان تغییرات زمانی مکانی بارش ایران با استفاده از آمار بارش ۱۵۲ ایستگاه سینوپتیک و ۱۷۰ ایستگاه کلیماتولوژی متعلق به سازمان هواشناسی کشور طی سال های ۱۹۶۱ تا ۲۰۰۳ و کاربرد تکنیک های ترسیمی، تغییرات زمانی مکانی بارش در ایران را مورد بررسی قرار داده است. در این تحقیق ضمن تهیه نقشه همباران کشور نشان داده شد که بیش از نیمی از مساحت کشور در معرض تغییرات بارش است. این تغییرات بیشتر در نواحی کوهستانی و نیز نیمه غربی کشور رخداد داشته اند که عموماً نواحی با بارندگی بیشتر محتمل به تغییر بوده اند (عساکره، ۱۳۸۶). به نظر لشتی (۱۳۷۸)در صورتیکه رشته کوههای زاگرس والبرز وجود نمی داشت وایران بین دریای خزر وخلیج فارس محصور نمی بود، کشورمان به یک منطقه کاملاً خشک و بی آب جهان تبدیل می شد . وجود این عوامل طبیعی موجب تنوع مختلف آب و هوایی وگوناگونی محصولات کشاورزی از شمال به جنوب گردیده است . کوههای البرز و زاگرس با ارتفاع مناسب خود، اثر نواربیابانی (فشار زیاد حنب حاره) را که نمی گذارد بارندگی صورت گیرد را تعدیل نموده، و سرمای ایجاد شده در بالای ارتفاعات موجب ریزش نزولات جوی می گردد. مناطقی از کشور که در خارج از حوضه تاثیر این ارتفاعات قرار می گیرند و تحت تاثیر فشارزیاد حاره ای هستند، گذشته از این که سطح تبخیر بالایی دارند از بارندگی ناجیزی برخوردارند . مناطق واقع در داخل مثلث کویر ایران (مثلث کویر ایران محدوده ای است که از اتصال خط مستقیم بین شهرهای قم- سبزوار وایرا نشهر حاصل می شود) دارای چنین شرایطی اند. نبود همگنی بین بارندگی و تبخیر همواره موجب فقر پوشش گیاهی این مناطق شده است . در نواحی خشک وکم آب که بارندگی ناچیز است . تبخیر در بیشترین حد خود می باشد . به عبارت دیگر دراین مناطق تبخیر و تعرق مطلق سالانه بیشتر از مقدار متوسط بارندگی سالانه است .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: